IKA-157 NA KAARAWAN NI ANDRES BONIFACIO

 

SINO ANG PUMATAY KAY ANDRES BONIFACIO? 

WRITTEN BY ALJON TAMBAL

Si Andres Bonifacio ay ipinanganak sa Tondo, Maynila noong Nobyembre 30, 1863. Siya ang panganay sa limang anak nina Santiago Bonifacio at Catalina de Castro.

Si Bonifacio ay mahilig rin magbasa at ang kanyang libreng oras ay kanyang ginugugol sa pagbabasa. Ilan sa mga librong nabasa niya ay ang Noli Me Tangere at El Filibusterismo ni Gat. Jose Rizal, Les Miserables ni Victor Hugo, at The Wandering Jew ni Eugene Sue.

Ang kanyang mga nabasa ang nagsilbing inspirasyon upang itatag niya ang Katipunan o KKK (Kataas-taasan, kagalang-galangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan). Ang layunin nito ay magkaisa ang mga Pilipino at mag-alsa laban sa mga Kastila upang makamit ang kalayaan. Naging katulong niya si Emilio Aguinaldo at Emilio Jacinto sa Katipunan.

Makalipas ang ilang taon, ang katipunang itinatag ni Bonifacio ay nahati sa dalawang grupo - ang Magdalo na pinamumunuan ni Emilio Aguinaldo at ang Magdiwang na pinamumunuan niya. Dumating ang puntong hindi naging maganda ang relasyon ng dalawang grupo. 

Noong ika-22 ng Marso, taong 1897, nagtatag ang mga Pilipino ng Rebolusonaryong Gobyerno (Revolutionary Government) kung saan si Aguinaldo ang presidente.

MAYROON BANG PATUNAY NA SI EMILIO AGUINALDO ANG NASA LIKOD NG PAGKAMATAY NI ANDRES BONIFACIO?

Lihim na hinatulan ng kamatayan ng Consejo de Guerra ang magkapatid na Andres at Procopio Bonifacio dahil sa pagtataksil sa bayan at tangkang pagpatay sa bagong pangulong Heneral Emilio Aguinaldo, nagbigay mismo si Aguinaldo ng indukto at ibinaba ang hatol patungo sa pagpapatapon na lamang sa isang malayong isla.

Testimonya ni Heneral Emilio Aguinaldo mula sa kanyang tahanan sa Kawit, Cavite sa kanyang kaarawan (March 22, 1948). Mula sa Studio 5 Designs.

Sa kanyang liham na mayroon niyang pirma, sinabi ni Aguinaldo na habang una niyang binago ang parusang kamatayan ng magkakapatid hanggang sa pagpapalayas, siya ay sinakop ng kanyang mga heneral na sina Mariano Noriel at Pio del Pilar na bahagi ng kanyang Konseho ng Digmaan upang isagawa ang pagpatay para sa kapakanan ng bansa.

“Kung ibig po ninyong magpatuloy ang kapanatagan ng pamahalaang mapanghimagsik, at kung ibig ninyong mabuhay pa tayo, ay inyo pong bawiin ang iginawad na indukto sa magkapatid na iyan,” ani nila.

Bilang tugon, sinabi ni Aguinaldo: “Dahil dito’y aking binawi at inutos ko kay Heneral Noriel na ipatupad ang kahatulan ng Consejo de Guerra, na barilin ang magkapatid, alang-alang sa kapanatagan ng bayan.”

Ayon sa historian na si Xiao Chua, habang si Miong ay maaaring mayroong mga pagkakamali, ang paninisi ay dapat ding ilagay sa kanyang panloob na lupon lalo na ang mga piling tao para sa kanilang negatibong impluwensya sa bunsong pangulo ng bansa na hindi maikakaila na isang baguhan sa mundo ng politika.

Tandaan, ang nag-iisang tanggapan na hinawakan ni Aguinaldo bago naging pangulo ay ang cabeza de barangay ng Binakayan at gobernadorcillo capitan municipal ng Cavite el Viejo.

"Dapat nating isaalang-alang na siya ay 28 o 29 noong siya ay naging pangulo," sabi ni Chua. "Napapaligiran siya ng mga tradisyunal na pulitiko."

"Ito ang elite system—" elite democracy "na pumatay sa Supremo," dagdag niya.

“The Verdict,” obra ni Rody Herrera. Ayon sa testimonya ni Lazaro Makapagal. Makikita sa aklat na Fine Artists of the Philippines 1999 ni Marlene Aguilar at Larry Bortles.